Bitwa o kulturę. Komiksy, bez których nie umieliśmy żyć

Rozmowa tłumaczona na polski język migowy      

Wydarzenie transmitowane online na stronie oraz Facebooku Teatru Starego


Goście: Wojciech Birek, Dominik Szcześniak
Prowadzenie: Łukasz Drewniak

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych jednym tchem wymieniało się te trzy tytuły: „Thorgal”, „Tytusy”, „Kajkoikokosze”. To były najważniejsze serie komiksowe dla kilku pokoleń polskich czytelników. Drukowane w „Świecie Młodych”, „Relaksie”, w osobnych, trudnych do zdobycia zeszytach, formowały wrażliwość estetyczną i narracyjną młodych ludzi. „Thorgal” Rosińskiego był podpowiedzią, jak funkcjonuje nowoczesny popkulturowy komiks i stworzony przez niego bohater na zachodnim rynku wydawniczym. Seria „Tytus, Romek i A’Tomek” Henryka Jerzego Chmielewskiego stanowiła surrealistyczno-przygodową manifestację anarchistycznej siły młodości. „Kajko i Kokosz” Janusza Christy oferowali dobroduszny, męski humor w przedpiastowskim kostiumie historycznym. Mówiło się cytatami z dymków, czytało z wypiekami na twarzach. Owszem, były i inne tytuły - choćby „Kapitan Żbik”, „Jonka, Jonek i Kleks” – ale tylko te trzy serie zawładnęły masową wyobraźnią w Polsce. Wikingowie z kosmosu, niegrzeczni harcerze, przaśni słowiańscy woje. Na czym polegał fenomen zeszytów z ich przygodami? Jaką rolę pełnił komiks w PRL-u i w latach dziewięćdziesiątych? Czym polski rynek czytelniczy różnił się wtedy od reszty świata? Czy istniała polska szkoła komiksu?
Niedawno zmarł blisko stuletni Papcio Chmiel. Na platformie Netflix zadebiutował serial animowany oparty na historiach z pierwszych ksiąg Kajka i Kokosza. Oglądamy serial „Wikingowie”, a w głowie jakiś głos pyta: „kiedy wreszcie zekranizują Thorgala - serię, która potężnieje, obrasta w kolejnych autorów i cykle o kolejnych bohaterach z thorgalowego uniwersum?”
Porozmawiajmy o komiksach, które kiedyś czytaliśmy i które zostały z nami na zawsze.
Łukasz Drewniak

Wojciech Birek - urodzony w 1961 r. twórca, badacz i tłumacz komiksów, profesor uczelniany w Instytucie Polonistyki i Dziennikarstwa Uniwersytetu Rzeszowskiego, gdzie napisał doktorat Główne problemy teorii komiksu. Od ponad 20 lat kieruje Rzeszowską Akademię Komiksu. Kurator i współkurator wystaw komiksu polskiego w Polsce i za granicą (w Budapeszcie, Brukseli, Lukce, Strasbourgu i Tel Avivie), jako twórca - uczestnik kilkunastu wystaw zbiorowych i indywidualnych. Autor komiksu Naznaczony Mrokiem, scenarzysta serii komiksowej Strażnicy Orlego Pióra (wyd. Mandragora). Komiksy w odcinkach i krótkie formy komiksowe publikował w magazynach „Awantura”, „Komiks Forum”, „Czas Komiksu”.
Autor tekstu katalogu wystawy Grzegorz Rosiński – mistrz ilustracji i komiksu oraz monografii Henryk Sienkiewicz w obrazkach, a także zbioru tekstów naukowych Z teorii i praktyki komiksu. Propozycje i obserwacje. Współautor wydanej po francusku Historii komiksu polskiego. Członek rady naukowej periodyku „Zeszyty Komiksowe”, stały współpracownik festiwali komiksowych w Łodzi i Warszawie, odpowiedzialny za komiksową część festiwalu „Góry Literatury” w Nowej Rudzie, wieloletni członek jury konkursów komiksowych. Od 1990 r. tłumaczy w ilościach hurtowych komiksy z języka francuskiego (jest m. in. „etatowym” tłumaczem serii o Thorgalu). Przetłumaczył dotąd kilkaset albumów komiksowych. Zwykle mieszka w Rzeszowie, ale czas pandemii spędza w Górach Wałbrzyskich.

Dominik Szcześniak – scenarzysta i dziennikarz komiksowy. Autor audycji Halo komiks emitowanej na antenie Radia Lublin, współpracownik Punktu Kultury, redaktor naczelny ukazującej się na lubelskich Bronowicach Dzielnicówki. W latach 1998-2018 był redaktorem naczelnym magazynu komiksowego Ziniol, obecnie jest jednym z członków Zakładu Komiksu. Jako scenarzysta współpracował m.in. z Marcinem Rusteckim, Mateuszem Skutnikiem, Rafałem Trejnisem, Grzegorzem Pawlakiem, Wojciechem Stefańcem, Katarzyną Babis, Piotrem Nowackim i Maciejem Pałką.

Obszernych skrótów ze spotkań można wysłuchać w audycji „Nie tylko rozrywkowa niedziela radiowa” na antenie Radia Lublin w każdą niedzielę między 7.00 a 11.00.

[Zdjęcie czarno-białe. Zbliżenie na twarz i ramiona uśmiechniętego mężczyzny w okularach, z delikatnym zarostem. Jest ubrany w czarną koszulkę i marynarkę w kratę. Tło czarne.]