Bitwa o literaturę. Szepty w nynorsk, czyli dramaturgia Jona Fosse na polskich scenach / Ewa Partyga, Anna Augustynowicz / PJM

Nobel dla norweskiego prozaika i dramaturga każe nam na nowo spojrzeć na jego twórczość dla teatru i jej związki z jego prozą. Na polskich scenach dramaty noblisty obecne są od roku 2000, czyli pojawiły się już 6 lat po jego teatralnym debiucie. Napisał ich ponad trzydzieści, ale u nas znane i przetłumaczone jest może z dziesięć m.in. Imię, Dziecko, Zima, Odwiedziny. Realizowali je Anna Augustynowicz, Agnieszka Glińska, Grażyna Kania, Izabela Cywińska, Paweł Miśkiewicz, Mariusz Wojciechowski i Paweł Szkotak. Wielkie wrażenie zrobił prezentowany na wrocławskim Dialogu „Sen o jesieni” w interpretacji Luka Percevala. W tamtym przedstawieniu rozmowy żałobników na pogrzebie, ponowne spotkanie dawnych kochanków, były szeptane do mikroportów, słowa postaci mieszały się z szuraniem butów po żwirze, którym wysypana była cmentarna alejka na scenie. Jak dziś oświetla jego utwory sceniczne „Septologia”, prozatorskie opus magnum pisarza, składające się z jednego monstrualnego zdania? Z czym przyszedł do teatru Fosse? Jak go rozumiał i do czego potrzebował? Kim są jego bohaterowie? W jakiej rzeczywistości osadzał ich traumy i dążenia? Oszczędne dialogi skrywające emocjonalny chłód i trud samoświadomości postaci odsyłały jednocześnie do światów Bergmana i Pintera.

Łukasz Drewniak

Ewa Partyga – Absolwentka UJ (teatrologia) oraz Uniwersytetu w Bergen (cand. phil. – literatura porównawcza, historia sztuki, pedagogika). Doktorat w zakresie nauk humanistycznych, specjalność – teatrologia (UJ; promotor: prof. dr hab. Ewa Miodońska-Brookes). Habilitacja w zakresie nauk o sztuce w Instytucie Sztuki PAN. W Zakładzie Historii i Teorii Teatru pracuje od 2006. Jest przewodniczącą Rady Szkoły Doktorskiej Anthropos IPAN oraz członkinią-specjalistką Komitetu Nauk o Sztuce (2020-2023). Wykłada w Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie  (w poprzednich latach prowadziła wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim,  UKSW i Uniwersytecie SWPS). Zajmuje się również tłumaczeniem dramatów z języka angielskiego i norweskiego. Laureatka Nagrody Polskiej Sekcji ITI 2018 za książkę Ibsenowskie konstelacje. Ćwiczenia w patrzeniu i czytaniu. Jest redaktorką naukową serii Studia Komparatystyczne Instytutu Sztuki PAN.Teatr. Sztuka. Kultura oraz redaktorką naczelną „Pamiętnika Teatralnego”.

Anna Augustynowicz – Absolwentka teatrologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Debiutowała w 1989 roku inscenizacją sztuki Marka Koterskiego „Życie wewnętrzne” w Teatrze im. W. Bogusławskiego w Kaliszu.
Od 1992 dyrektor artystyczny Teatru Współczesnego w Szczecinie. Reżyserowała m.in. w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, Teatrze Powszechnym i Polskim w Warszawie, TR Warszawa, Wrocławskim Teatrze Współczesnym, Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi. Zrealizowała pięć spektakli dla Teatru Telewizji. Swój repertuar opiera przede wszystkim na współczesnej dramaturgii polskiej i zachodniej, chętnie sięga po teksty nowatorskie, burzące stereotypy zarówno w sferze myśli, jak i języka, przygotowując ich prapremiery. Przez ponad dwadzieścia lat pracy artystycznej stworzyła w Szczecinie własny, charakterystyczny i niepowtarzalny język interpretacji scenicznej. Uformowała teatr rozpoznawalny w Polsce, cieszący się zainteresowaniem i uznaniem krytyki.Laureatka wielu prestiżowych nagród przyznawanych na ogólnopolskich przeglądach i festiwalach teatralnych (m.in. Paszportu Polityki, nagrody im. Zygmunta Hübnera „Człowiek Teatru”, nagrody im. Konrada Swinarskiego, medalu za zasługi dla Miasta Szczecina oraz licznych nagród i wyróżnień za spektakl „Ślub” zrealizowany w koprodukcji z Teatrem im. J. Kochanowskiego w Opolu).