Przejdź do głównej zawartości strony

Historia

Teatr Stary w Lublinie to miejsce o bogatej, fascynującej i nie do końca jeszcze odkrytej historii. Wybudowany w 1822 roku gmach na przestrzeni dwustu lat mieścił teatr a później kino. Lublin przez dwa stulecia bardzo się zmienił, ale Teatr Stary trwa w niemal niezmienionym kształcie – wiemy to dzięki zachowanym rycinom, archiwalnym dokumentom, protokołom inspekcji budowlanych, planom architektonicznym i artykułom prasowym oraz zapiskom pamiętnikarskim. 

Budynek

Siedziba Teatru Starego to drugi najstarszy budynek teatralny w Polsce – po Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Przez długi czas pełnił funkcję nie tylko  jedynego teatru i kina w mieście, ale także sceny dla innych inicjatyw – spotkań stowarzyszeń, wieców politycznych, odczytów i występów indywidualności scenicznych. Budynek jest zabytkiem a do rejestru wpisany został w 1967 roku w doborowym towarzystwie: klasztornego zespołu pobernardyńskiego, bramy Grodzkiej, Trybunału i pałacu Czartoryskich. Jest elementem zespołu urbanistycznego Starego Miasta i Śródmieścia Miasta Lublina, objętych ścisłą ochroną konserwatorską. 

 

Historyczny rysunek przedstawiający Teatr Stary w Lublinie w dziewiętnastym wieku. Jasny dwupiętrowy budynek z niskim dachem. Od strony ulicy Jezuickiej są drzwi główne i ozdobne płaskorzeźby. Od ulicy Dominikańskiej ma blendy, czyli płytkie wnęki w kształcie okien. Na parterze są wysokie podłużne blendy, sięgające łukowatym zwieńczeniem do pierwszego piętra. Blendy u góry są mniejsze prostokątne.
Rysunek Józefa Smolińskiego przedstawiające Stary Teatr w Lublinie 1897, Fot. Piotr Ligier

"Kiedy wydawało się, że po lubelskim Teatrze Starym zostanie tylko obraz na ścianie w muzeum w Niżnym Nowogrodzie, jedna z najstarszych polskich scen podniosła się z ruiny..."

Danuta Majka "Gazeta Wyborcza" z 10 marca 2012 roku.

W ciągu swej dwustuletniej historii mury Teatru przetrwały wiele, między innymi tragiczne w skutkach pożary, które doprowadziły gmach do ruiny. Dzięki determinacji władz miasta Lublin w latach 2007-2011 udało się uratować obiekt od katastrofy budowlanej i przywrócić mu historyczną funkcję w nowej odsłonie. Obecnie działa tu jedna z najprężniej działających instytucji impresaryjnych w Polsce, oferująca unikalne przeżycia artystyczne w klimatycznym, kameralnym wnętrzu zabytkowego budynku przy zbiegu ulic Jezuickiej i Dominikańskiej. 

Zdjęcie budynku Teatru Starego w Lublinie. Ujęty jest róg budynku. Na prawo fasada od strony ulicy Jezuickiej. Na lewo boczna ściana od strony ulicy Dominikańskiej. Budynek jest bladożółty z białymi gzymsami na wysokości pierwszego piętra. Budynek ma wysokie okna z łukowym zakończeniem. Zaczynają się tuż nad ziemią i sięgają do pierwszego piętra. Nad nimi znajdują się na drugim piętrze płytkie wnęki. Wnęki od strony ulicy Dominikańskiej są puste. Od strony Jezuickiej są w nich płaskorzeźby, a w środkowej nad głównymi drzwiami jest napis
Fot. Wojciech Nieśpiałowski

Nowoczesny obiekt umożliwia organizację różnorodnych wydarzeń kulturalnych z zastosowaniem współczesnych technik realizacyjnych, jednocześnie na każdym kroku czuć w nim historię. Szczególnie urokliwa i unikatowa jest kameralna sala widowiskowa – nie bez powodu nazywana „bombonierką” – z drewnianymi lożami i galerią (paradyzem) wspartymi na dziewięciu kolumnach. Ta klasyczna konstrukcja istnieje tu być może od samego początku, choć wiadomo, że kiedyś pięter widowni było cztery. Od 2012 roku Teatr Stary w Lublinie niemal codziennie zaprasza do swojej „bombonierki” na kolejne niezapomniane wydarzenia, pozwalając zanurzyć się przy okazji w swojej dwóchsetletniej historii dzięki wystawie zajmującej cztery piętra foyer.

Historia budynku Teatru

Wystawa o historii Teatru

Na czterech piętrach foyer znajduje się wystawa o historii teatru u zbiegu ulic Jezuickiej i Dominikańskiej. Więcej informacji o wystawie mozna znaleźć tutaj.

 

Zdjęcie wewnątrz budynku. Łuki podtrzymujące sufit. Jeden za drugim. Na łukach znajdują się tablice z grafikami i tekstem. W głębi pomieszczenia, za ostatnim łukiem jest gablota. W gablocie są wyeksponowane dwie długie suknie na manekinach. Suknia po lewej jest liliowa i ma bufiaste rękawy, suknia po prawej to czarna, aksamitna suknia, która należała do Danuty Szaflarskiej - patronki teatralnego gongu.

Jubileuszowa strona internetowa

Historia Teatru została szczegółowo opisana na stronie internetowej 200.teatrstary.eu, która powstała w 2022 roku w ramach Jubileuszu 200-lecia Teatru oraz 10-lecia wznowienia jego działalności.

Strona jubileuszowa 200-lecia Teatru