O Teatrze

Od 2012 r. Teatr Stary w Lublinie działa jako jednostka impresaryjna. Obecnie, poza bogatym programem teatralnym, na widzów czekają koncerty, projekcje filmowe, rozmowy i spotkania dla dzieci. Kreowaniu współczesnego wizerunku Teatru towarzyszy nieustająca świadomość potrzeby spójności jego tradycji ze świeżą artystyczną koncepcją.

Za swój cel nadrzędny uważamy powołanie do życia miejsca do aktywnej dyskusji między Widzem a Artystą. Dyskusji, w której podstawowym kanałem komunikacyjnym jest sztuka. Z myślą o Widzach z różnych grup wiekowych zadbaliśmy także o edukacyjny charakter działalności Teatru. Poprzez realizację profilu edukacyjnego pragniemy umocnić rolę sztuki w obszarze nauczania oraz kształtowania wrażliwości na rzeczywistość odbieraną przez pryzmat kultury.

Widzowie Teatru Starego mogą z łatwością odnaleźć interesujące ich propozycje, ponieważ program jest ułożony tak, aby każdej prezentowanej dziedzinie sztuki przyporządkowany był na stałe dany dzień tygodnia.

PONIEDZIAŁEK – KINO: światowe, polskie i lokalne kino realizowane w ramach trzech cykli tematycznych: „Kino w Teatrze Starym”, „Staromiejskie Zaprasza” oraz „Kino Lubelskie”

WTOREK – SPOTKANIA: cykl spotkań „Bitwa o kulturę/literaturę”, podczas których osobistości ze świata kultury, literatury, sztuki ale także nauki dyskutują na tematy oparte na najważniejszych zagadnieniach związanych ze współczesnym światem.

ŚRODA – MUZYKA: koncerty muzyki ze szczególnym uwzględnieniem jazzu w wykonaniu uznanych polskich i zagranicznych artystów, twórców młodego pokolenia a także prezentacja artystów lubelskich.

PIĄTEK I SOBOTA – TEATR: zarówno najciekawsze spektakle kameralne zespołów poszukujących, jak i przedstawienia dramatyczne oraz muzyczne z udziałem znanych i popularnych aktorów.

NIEDZIELA – TEATR STARY DLA NAJMŁODSZYCH: przedstawienia teatralne, koncerty, projekcje filmowe i czytanie bajek dla dzieci i ich rodziców. W programie znajdą się propozycje zarówno dla tych najmłodszych dzieci (od 0 do 3 lat), jak i tych trochę starszych.

Inicjatorem budowy i pierwszym właścicielem teatru był oficer napoleoński, inżynier i architekt miejski Łukasz Rodakiewicz. Późnoklasycystyczny gmach u zbiegu ulic Dominikańskiej i Jezuickiej jest najstarszym obok krakowskiego Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej obiektem tego typu w Polsce. Jego elewację przyozdobiono charakterystycznymi płaskorzeźbami gryfów i ukwieconych masek, które przetrwały do dziś.

Już od początku swojej działalności teatr funkcjonował jako instytucja impresaryjna, wynajmująca swoją scenę wędrownym trupom dramatycznym z całego kraju. Wynajmującą, bo to właśnie aktorzy płacili teatrowi za możliwość zaprezentowania swoich sztuk. Na deskach teatru pojawiały się zatem komedie, tragedie, farsy i opery, a także pantomimy czy tzw. żywe obrazy. Obok nazwisk wielkich dramaturgów, takich jak Szekspir, Goldoni czy Molier, autorami sztuk niejednokrotnie bywali sami aktorzy, odkrywający w sobie wszechstronne talenty.

„Nad wielkie spodziewanie nasze olbrzymią niemal siłą, bo w ciągu czterech tylko miesięcy, stanął teatr w Lublinie, kosztem JP Rodakiewicza nowo z fundamentu wymurowany, wewnątrz dosyć obszerny i (wyjąwszy małe niedogodności, które z czasem poprawić się dadzą) dobrze urządzony”

pisano w „Gazecie Warszawskiej” z 1822 roku.

W 1853 roku opiekę nad teatrem objęła Julia, córka Rodakiewicza, wraz z mężem, Romualdem Makowskim. Od tego czasu budynek zwano Teatrem Makowskich lub Teatrem Julii Makowskiej, a po jej śmierci Teatrem Makowskiego. To właśnie staraniom właścicielki, wielkiej miłośniczki sztuki teatralnej, lublinianie zawdzięczali pierwszą w Polsce kolekcję pamiątek teatralnych oraz odnowienie wnętrza gmachu. Na początku XX wieku Teatr zmieniał nazwę na Rozmaitości, Panteon i Powszechny, chociaż w świadomości lublinian od chwili powstania konkurencyjnego Teatru Wielkiego, czyli dzisiejszego Teatru im. Juliusza Osterwy funkcjonował już raczej jako Stary.

Wiek XX rozpoczyna także erę kina, a właściwie kinematografu. W 1907 w Teatrze Makowskiego otwarto jedno z pierwszych na ziemiach polskich kin pod nazwą Théâtre Optique Parisien, zmienianą potem na Wiedza, Adria, Gwiazda czy Rialto. Ale spektakle teatralne i inne występy nadal się tu odbywały.
W okresie międzywojennym zmieniali się dzierżawcy, zmieniały pomysły na działalność, spektaklom i seansom towarzyszyły odczyty, wiece, popisy akrobatyczne, deklamacje i koncerty. Od połowy lat 30. na dobre rozgościło się tu kino Rialto, prowadzone przez Romualda Makowskiego młodszego. Podczas II wojny światowej kino działało pod tą samą nazwą, ale pod okupacyjnym nadzorem. Po wyzwoleniu Lublina szybko wznowiło działalność i wkrótce zostało włączone w państwową sieć kin. Makowscy pozostali właścicielami budynku, ale nie mieli wpływu na jego funkcję. W 1952 roku miał miejsce remont, wskutek którego poważnym zmianom uległy fasada i wnętrze teatru, a teatralno-filmowa kolekcja, zapoczątkowana jeszcze przez Julię Makowską, uległa częściowemu zniszczeniu i rozproszeniu. Dwa lata później zmieniona została też nazwa, odtąd mieściło się tu kino Staromiejskie. Kres jego działalności to koniec 1981 roku. Kolejne trzy dekady to sporadyczne próby reanimacji popadającego w ruinę Teatru Starego i wyjaśniania kwestii własnościowych.

W marcu 2012 roku po gruntownym remoncie Teatr Stary w Lublinie wznowił działalność jako miejska samorządowa instytucja kultury. Pierwszą Dyrektorką Teatru została Karolina Rozwód, która kierowała Teatrem od początku jego działalności do roku 2024. Od początku lutego 2024 roku Teatrem kieruje Michał Karapuda.

"Teatr Stary w Lublinie to miejsce spotkania Artystów i Widzów, miejsce uwalniania twórczych potencjałów i kreatywności, miejsce poszukiwania wspólnych wartości, tworzenia wspólnoty ale także zadawania - często trudnych - pytań o sztukę, miasto i przyszłość, miejsce rozmowy o naszych codziennych oraz globalnych problemach i wyzwaniach. Teatr Stary w Lublinie to miejsce inwestowania w naszą zbiorową wyobraźnię"

deklaruje obecny dyrektor.